Kansengelijkheid
Latere selectie biedt meer gelijke kansen
In Nederland kiezen leerlingen op twaalfjarige leeftijd een school voor voortgezet onderwijs. Dat is erg vroeg: zij belanden daardoor al op jonge leeftijd op een niveau waaraan zij bijna niet meer kunnen ontkomen. De PO-Raad pleit voor een latere selectie, waardoor leerlingen meer gelijke kansen krijgen.
In dit hoofdstuk leest u over de schooladviezen en eindtoetsen in groep 8. Het hoofdstuk gaat o.a. in op het probleem van onderadvisering. Aan het einde geven we hiervoor twee oplossingsrichtingen.
Nederlandse leerlingen kiezen vroeg
Nederlandse leerlingen kiezen relatief vroeg een onderwijssoort. Er zijn slechts 5 Europese landen waar dit eerder gebeurt. In 23 landen gebeurt dit later.
Heroverwegingen en bijgestelde adviezen naar aanleiding van de eindtoets
Leerlingen krijgen aan het eind van de basisschool een voorlopig schooladvies en maken een onafhankelijke, centrale eindtoets. Bij onderadvisering is het advies van de basisschool lager dan het advies dat volgt uit de eindtoets. In dat geval moet de school het advies heroverwegen.
In het schooljaar 2018-2019 werd bij 39% van de leerlingen het schooladvies heroverwogen. Dit leidde vervolgens bij 10% van de leerlingen tot een bijstelling van het schooladvies. In 2020 is de eindtoets niet afgenomen vanwege de coronacrisis.
Onderadvisering is ongelijk verdeeld
Onderadvisering is ongelijk verdeeld over leerlingen in groep 8. Leerlingen uit gezinnen met een lage sociaaleconomische status worden vaker ondergeadviseerd. Zij hebben dus vaker recht op een heroverweging.
Heroverwegingen leiden vaker tot een hoger schooladvies bij kinderen met een migratieachtergrond én bij kinderen met ouders met hogere inkomens. Hoe hoger het inkomen van ouders, hoe hoger de kans op bijstelling van het schooladvies.
Er zijn ook regionale verschillen bij onderadvisering. In niet-stedelijke gebieden moeten adviezen vaker worden heroverwogen. De eindtoets geeft daar dus vaker een hoger advies aan dan het schooladvies. Het wegvallen van de eindtoets in 2020 benadeelde kinderen in niet-stedelijke gebieden daarom meer.
Overigens heeft 31% van de leerlingen juist een lager toetsadvies dan het schooladvies. Op Scholen op de kaart kunt u per school zien welke schooladviezen er zijn gegeven en wat de gemiddelde eindtoetsscore was.